EXPOSITIE AGENDA

2 mei t/m 2 november 2024

De kerken van Helmantel

Dit jaar staan “De Kerken van Helmantel” centraal in Museum Helmantel te Westeremden. Al vele jaren inspireren de prachtige en vaak eenvoudige middeleeuwse kerken en kloosters Helmantel in grote mate. Vele bezoeken aan het buitenland, maar zeker ook naar de kerken in de directe omgeving van Westeremden hebben geleid tot een ruime collectie van vaak grote markante schilderijen. Het zijn zowel interieurs van de Romaanse- en vroeg Gotische bouwstijl van grote beroemde gebouwen, zoals van het Zuid-Franse klooster “Le Thoronet”, maar ook van heel eenvoudige dorpskerken, die in hun intieme sfeer zo aantrekkelijk zijn. Deze schilderijen in realistische stijl, maakte Henk Helmantel vanaf ongeveer 1975 tot heden. Bijzondere aandacht is er voor kerken uit de omgeving van Westeremden, midden op het Hogeland, waaronder Leermens, Krewerd en Loppersum.

Over de voorliefde voor deze Middeleeuwse kerken zegt Helmantel: “Midden zestiger jaren ontdekte ik voor het eerst de schoonheid van een middeleeuwse kerk. In Westeremden, waar ik mijn hele leven al woon, staat een prachtige kerk en ook in de nabije omgeving staan schitterende middeleeuwse kerken. De provincie Groningen biedt een keur aan kerkinterieurs die voor mij de ideale, verstilde sfeer hebben om te schilderen. Later tekende ik ook talloze kerken elders in Nederland en in het buitenland om er thuis schilderijen van te maken, zoals Pieter Saenredam dat ook deed. Al vanaf 1967 als kunstschilder begon in Westeremden werden middeleeuwse kerken en kloosters een belangrijk thema in mijn werk naast het stilleven. Ook vanuit mijn Christelijke levensovertuiging ervaar ik een grote affiniteit met de functie van kerken.” 

Hoewel de kerken en kloosters het centrale thema van de tentoonstelling vormen, zijn er uiteraard ook stillevens te bewonderen. Naast enkele bekende werken als “Nieuw Leven” (het bijbeltje) en “het egeltje”, zijn er ook een aantal nieuwe nog niet eerder vertoonde werken te bezichtigen. 

In het verlengde van de tentoonstelling, is het ook mogelijk om “de Kerken van Helmantel” in het echt te bezichtigen. In samenwerking met De Stichting Oude Groninger Kerken, dat dit jaar haar 55-jarig bestaan viert, zijn meerdere kerken in de omgeving van Westeremden geopend en zowel binnen als buitenom te bewonderen. Hier zullen afbeeldingen van de schilderijen getoond worden, zodat men de echte situatie kan vergelijken met de artistieke uitwerking van Henk Helmantel. Tevens zijn er enkele fietsroutes ontwikkeld die langs deze kerken gaan.

Permantente expositie

Helmantel in Amerika: van koeien naar kunst

Nu in het Ikonenmuseum: de collectie Ritsema – een gevarieerde selectie van meesterwerken van Henk Helmantel.

Al emigreerden ze 28 jaar geleden naar de Verenigde Staten om daar een bloeiend agrarisch bedrijf op te bouwen, de wortels van de familie Ritsema liggen dezelfde Groningse klei als die van schilder Henk Helmantel. Toen ze afstand deden van een deel van hun bedrijf kwam er tijd voor kunst, voor het aanleggen van een fraaie collectie stillevens en kerkinterieurs, die nu te zien is in het Ikonenmuseum. Ervaar het respect voor de schepping van Helmantel, de lichtval in het glas dat hij schildert en de verstilling van de oude kerken in deze expositie, die een overzicht laat zien in meer dan twintig schilderijen, geschilderd tussen 1976 en 2021.

Permanente expositie

In 2012 was De Middeleeuwen van Helmantel in Klooster Ter Apel een succesvolle tentoon­stelling. Juist omdat beeldhouwwerk, meubels en gebruiks­voorwerpen én de schilderijen van kerken en kloosters uit de Middeleeuwen zo fantastisch harmonieerden met het interieur van Klooster Ter Apel, ontstond gaandeweg het idee om een belangrijk deel van de Collectie Henk en Babs Helmantel permanent te exposeren.

Dat idee werd omgezet in realiteit en zo is sinds 13 april 2012 de Priorkamer en Subpriorkamer van het Klooster ingericht met langdurig bruiklenen uit die collectie. Schilderijen van Henk Helmantel en middeleeuwse sculpturen, meubels en gebruiksvoorwerpen. In totaal 50 objecten. Daaronder exemplaren die niet in voornoemde tentoonstelling waren opgenomen én onlangs door de familie Helmantel verworven kunst. In voorkomende gevallen zullen zekere werken, bijvoorbeeld voor tijdelijke exposities elders, plaatsmaken voor nieuwe.